आजको २१औं शताब्दीमा संसार नै उद्यमशीलताको यात्रामा छ। प्रविधिको सहज पहुँच, ग्लोबल सोच र सशक्त जानकारीका कारण युवाहरू अब जागिर खोज्नभन्दा पनि आफूले केही नयाँ सिर्जना गर्ने सोचमा लागेका छन्। नेपालमा पनि पछिल्लो समय स्टार्टअप संस्कृतिको लहर तीव्र गतिमा फैलिएको छ। विशेष गरी शहर क्षेत्रमा बसोबास गर्ने शिक्षित युवाहरू स्टार्टअपमार्फत आफ्ना आइडिया व्यवसायमा रूपान्तरण गर्दैछन। यो लेखमा हामी नेपाली युवामा स्टार्टअपप्रतिको बढ्दो आकर्षण, यसले ल्याएको आर्थिक प्रभाव, चुनौतीहरू र सम्भावनाहरूको चर्चा गर्नेछौं।

विकासोन्मुख राष्ट्र नेपालमा आर्थिक समावेशीकरण एक महत्वपूर्ण लक्ष्य बनेको छ। अर्थतन्त्रमा सबै वर्गलाई पहुँच गराउनु, विशेष गरी ग्रामीण, गरिब तथा पिछडिएका वर्गलाई वित्तीय सेवा पुर्‍याउनु आर्थिक विकासको आधार हो। यस्तै आर्थिक समावेशीकरणमा डिजिटल बैंकिङले भूमिका निर्वाह गर्न थालेको छ। डिजिटल बैंकिङको विकाससँगै वित्तीय सेवा सबैसम्म पुर्‍याउन सहज र छिटो भएको छ। यस ब्लगमा डिजिटल बैंकिङ र आर्थिक समावेशीकरणबीचको सम्बन्ध, फाइदा, चुनौती र भविष्यको सम्भावना विश्लेषण गरिनेछ।

नेपाल एक कृषि प्रधान देश हो। कुल जनसंख्याको करिब ६५ प्रतिशत जनशक्ति प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा कृषिमा निर्भर छ। तर, यति ठूलो जनशक्ति, उब्जनीयोग्य जमिन र विविध जलवायु क्षेत्र हुँदाहुँदै पनि कृषि नेपालको अर्थतन्त्रको सबल आधार बन्न सकेको छैन। अझै पनि कृषि क्षेत्रमा परनिर्भरताको अवस्था रहेको छ। यस्तो अवस्थामा प्रश्न उठ्छ — के कृषिमा आधारित अर्थतन्त्रले समृद्धि दिलाउन सक्छ? यदि सक्छ भने, त्यसको बाटो के हो? यस ब्लगमार्फत हामी नेपालको कृषि क्षेत्रको वर्तमान अवस्था, सम्भावनाहरू, चुनौतीहरू र समृद्धिको सम्भावनाको गहिरो विश्लेषण गर्नेछौं।

नेपालजस्ता विकासोन्मुख देशमा जनताको जीवनस्तर सुधार गर्ने प्रमुख आधार भनेकै आम्दानी र खर्चबीचको सन्तुलन हो। जब जनताको खर्च आम्दानीभन्दा बढी हुन्छ, तब त्यो व्यक्तिको मात्र नभई समग्र देशको अर्थतन्त्रका लागि पनि चिन्ताको विषय बन्छ। हाल नेपालमा बढ्दो महँगी, बेरोजगारी, उपभोगमुखी संस्कृति, ऋणप्रतिको निर्भरता आदि कारणले गर्दा जनताको आम्दानी र खर्चबीच गहिरो असन्तुलन देखिन थालेको छ। यो ब्लगमा हामी जनताको आम्दानी–खर्चबीचको असन्तुलनको कारण, प्रभाव, र सम्भावित समाधानहरूबारे विस्तृत रूपमा चर्चा गर्नेछौं।