राजनीतिमा युवाको सक्रियता: अबको आवश्यकता

नेपालको राजनीतिक इतिहास संघर्ष, आन्दोलन र संक्रमणबाट भरिएको छ।

हरेक दशकमा परिवर्तनको लहर आएको छ, तर ती परिवर्तनहरू स्थायी विकास र समृद्धिको आधार बन्न भने सकेका छैनन्। अहिलेको पुस्ताले विगतका राजनीतिक आन्दोलनहरूका कथा सुनेका छन्, तर उनीहरू आफैँले परिवर्तनको प्रक्रिया अनुभूत गर्ने समय आएको छ। आजका युवाहरू अब जागरुक छन्, जानकारीमा समृद्ध छन् र प्रविधिमा अब्बल छन्। यस्तो पुस्ताले राजनीतिमा सक्रियता जनाउनु समयको माग हो। युवाले अब सामाजिक सञ्जालमा मात्र हैन, नीतिगत निर्णय गर्ने ठाउँमा पनि उपस्थिति जनाउनु जरुरी भइसकेको छ।

राजनीतिमा युवाको प्रवेशले केवल ऊर्जा र जोश ल्याउँदैन, यसले सोच, प्रणाली र कार्यशैलीमै व्यापक रूपान्तरण ल्याउँछ। पुरानो शैलीको राजनीति जहाँ व्यक्ति केन्द्रित निर्णयहरू हुन्थे, जहाँ पारदर्शिता कम थियो, त्यस्ता ढर्राबाट बाहिर निस्कन नयाँ पुस्ताको सोच आवश्यक छ। युवा पुस्ताले सहभागितामूलक, जनउत्तरदायी र नतिजामुखी राजनीति अभ्यास गर्न सक्छ। शिक्षित, डिजिटल युगमा हुर्किएका युवाहरूले भ्रष्टाचार, ढिलासुस्ती, र अनुत्पादकता सहन सक्दैनन्। उनीहरू नीति बनाउने तहमा पुगेर सेवा प्रवाहमा नवीनता ल्याउन सक्छन्। त्यसैले अब राजनीति केवल चुनाव जित्ने माध्यम होइन, देश बनाउने प्लेटफर्मको रूपमा युवाले हेर्न थालेका छन्, जुन सकारात्मक परिवर्तनको संकेत हो।

स्थिर सरकार र रोजगारी, पर्यटन, अर्थतन्त्रको गति

राजनीतिक स्थिरता कुनै पनि देशको आर्थिक, सामाजिक र विकाससम्बन्धी पक्षको मेरुदण्ड हो। जब सरकार स्थिर हुन्छ, तब दीर्घकालीन योजना बनाउन सजिलो हुन्छ। परियोजनाहरूमा अवरोध हुँदैन, नीति कार्यान्वयन प्रभावकारी हुन्छ, र अन्तर्राष्ट्रिय लगानीकर्ताको विश्वास पनि बढ्छ। नेपालमा लामो समयदेखि राजनीतिक अस्थिरता रहँदा धेरै परियोजना अधुरै छन्, रोजगारीको अवसर सिमित छ, र लाखौं युवा वैदेशिक रोजगारीमा जान बाध्य छन्। तर स्थिर सरकार बन्यो भने मात्र रोजगारी सिर्जना हुने वातावरण बन्छ, पर्यटन प्रवर्द्धन हुन्छ, कृषि आधुनिकीकरण सम्भव हुन्छ, र सूचना प्रविधिमा आधारित रोजगारीहरू फस्टाउँछन्।

राजनीतिक स्थिरताले सरकारी नीति लामो समयसम्म प्रभावकारी रूपमा लागू गर्न सक्छ। उदाहरणका लागि, कृषि बीमा, स्टार्टअप अनुदान, डिजिटल अर्थतन्त्र जस्ता योजना तब मात्रै सफल हुन्छन् जब नीति बनाउने संस्थाहरू विश्वस्त, जिम्मेवार र टिकाउ हुन्छन्। पर्यटन क्षेत्रमा मात्र हेर्दा पनि, विश्वभरका डिजिटल पर्यटक (digital nomads) लाई नेपालमा बस्न प्रोत्साहन गर्न सकिन्छ, जसबाट रोजगारी मात्र होइन, स्थानीय संस्कृति, हस्तकला र उत्पादनहरूको बजारसमेत विस्तार हुन्छ। स्थिर सरकारले भौतिक पूर्वाधारमा दीर्घकालीन लगानी गर्न सक्छ, जसले रोजगार र व्यवसायमा गति ल्याउँछ। त्यसैले, राजनीतिमा युवाको सक्रियता केवल परिवर्तनको कुरा हैन, स्थिरताको आधार बन्ने मार्ग पनि हो।

परिवर्तन किन आवश्यक छ? डिजिटल युग र नेपालको राजनीतिक दृष्टिकोण

नेपालको राजनीतिक प्रणाली दशकौं पुरानो संरचनामा अडिएको छ। अझै पनि धेरैजसो निर्णयहरू पहुँच, शक्ति र सम्बन्धका आधारमा हुन्छन्। न त प्रभावकारी डेटा आधारित नीति बनाइन्छ, न त नतिजा अनुगमनको संयन्त्र मजबूत छ। यस्तो अवस्थामा अब परिवर्तन आवश्यक छ। परिवर्तन भन्नाले केवल सत्ता फेरबदल हैन, सोच, प्रक्रिया र नेतृत्वको शैली नै फेरिनु पर्छ।

यो परिवर्तन गर्नका लागि नयाँ सोच बोकेका युवा नेतृत्वको खाँचो छ। यही सन्दर्भमा नेपाली काँग्रेसका नेता गगन थापाले भनेको कुरा उल्लेखनीय छ। उनले आधुनिक विश्वको आवश्यकता बुझेर "Digital Nomad" अवधारणालाई अगाडि सारेका छन्। उनका अनुसार, नेपालमा पर्यटक भिसा व्यवस्थालाई परिमार्जन गरेर टेक-प्रविधिमा काम गर्ने विदेशी नागरिकलाई नेपालमै बस्न दिन सकिन्छ, जसबाट देशको अर्थतन्त्रमा ठुलो योगदान आउन सक्छ।

गगन थापा राजनीतिक नेतामात्र होइनन्, उनी विचारक र योजनाकार पनि हुन्। उनले स्वास्थ्य क्षेत्रको सुधार, वातावरण संरक्षण, शिक्षामा गुणस्तर सुधार, र समावेशी नीतिको वकालत गर्दै आएका छन्। उनको दृष्टिकोण स्पष्ट छ—देशले अब नयाँ सोच, नयाँ योजना र नयाँ प्रणाली अपनाउनु पर्छ। उनले नेपालको विकासलाई युवासँग जोड्ने प्रयास गरिरहेका छन्। जब राजनीतिक नेतृत्व परिवर्तनमुखी, उत्तरदायी र विज्ञानमा आधारित हुन्छ, तब मात्रै दीगो विकास सम्भव हुन्छ। गगन थापाको डिजिटल नेपालको अवधारणा, स्मार्ट सरकारको परिकल्पना र प्रभावकारी संसदिय अभ्यासका अभियानहरू आजको युगका लागि अत्यन्त सान्दर्भिक छन्।

नयाँ पुस्ता: नेतृत्वमा सशक्त सहभागिता

हिजोका दिनमा युवाहरूलाई "राजनीति गर्न हुँदैन", "अझै बालक छस्" भन्ने व्यवहार गरिन्थ्यो। तर आजको युवा पुस्ता जागरुक, शिक्षित र डिजिटल युगमा हुर्किएको पुस्ता हो, जसले अब केवल प्रतिक्रिया जनाउने हैन, नीति बनाउने तहमा पुगेर जिम्मेवारी लिनुपर्छ। नेपालको राजनीतिमा नयाँ पुस्ताको प्रतिनिधित्व अझै न्यून छ। संसद, मन्त्रिपरिषद्, पार्टी नेतृत्वमा अझै पनि पुराना अनुहारहरू दोहोरिइरहेका छन्। नयाँ पुस्ताको ऊर्जा, दृष्टिकोण र दक्षता प्रयोग नहुँदा परिवर्तनको गती सुस्त छ। त्यसैले अब विश्वविद्यालय, नागरिक समाज, व्यवसाय, प्रविधि, कृषि, कला र संस्कृतिका क्षेत्रमा सक्रिय युवाहरूले पनि राजनीतिमा प्रवेश गर्नुपर्ने बेला आएको छ।

गगन थापा जस्ता युवा नेताहरूले उदाहरण देखाइसकेका छन् कि युवा पनि जिम्मेवार, सक्षम र पारदर्शी नेतृत्व दिन सक्छन्। उनले स्वास्थ्य मन्त्रालयमा हुँदा "रोग लाग्नुअघि रोकथाम गरौं", "बिनाधम्की कानुन बनाऔं", "जनताको कर जनताकै सेवामा" जस्ता विचारहरू कार्यान्वयन गरे। उनको स्वास्थ्यमा खर्च भन्दा लगानीको दृष्टिकोण, सबै जनतालाई स्वास्थ्य बीमा दिने योजना, र नागरिकको प्रत्यक्ष सहभागिता सुनिश्चित गर्ने नीति सराहनीय छन्। यसबाट स्पष्ट हुन्छ–जब युवा नेतृत्वमा आउँछन्, तब उनीहरूले भविष्य हेर्ने योजना ल्याउँछन्। देश बदल्न चाहने युवाहरू अब भाषण होइन, क्रियाबाट परिवर्तन ल्याउने दिशामा लाग्नुपर्छ।

राजनीतिमा युवा पुस्ताको सहभागिता अब विकल्प होइन, आवश्यकताको विषय बनिसकेको छ। स्थिर राजनीति, रोजगारीको सिर्जना, डिजिटल युगको समायोजन, अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा नेपालको उपस्थिति बलियो पार्ने जिम्मेवारी अबको पुस्ताले लिनुपर्छ। गगन थापाले देखाएको मार्गदर्शन र दृष्टिकोण अनुकरणीय छन्, तर केवल केही नेताको प्रयासले देश बदलिँदैन।

हजारौँ युवाले राजनीतिमा विश्वास गर्न, प्रवेश गर्न, र नेतृत्व लिन तयार हुनुपर्छ। नेपाल अब परिवर्तनको मोडमा छ—यो परिवर्तन पुरानो शैलीको हैन, नयाँ सोच, नयाँ पुस्ता र नवीन ऊर्जा लिएर आउनुपर्छ। राजनीतिमा अब युवा मात्र पनि चाहिँदैन, जिम्मेवार युवा चाहिन्छ। अबको नेतृत्वको कुर्सीमा जिम्मेवारी, पारदर्शिता र दृष्टिकोण बोकेको पुस्ताले नै बसेर देशको भविष्य निर्माण गर्नुपर्छ।