कृषि सम्बन्धित समाचारहरू

कृषि नेपालको अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड मानिन्छ। नेपाली जनसंख्याको करिब ६०% भन्दा बढी जनसंख्या आज पनि प्रत्यक्ष या अप्रत्यक्ष रूपमा कृषि पेशामा संलग्न छ। तर, यति महत्त्वपूर्ण क्षेत्र आजसम्म पनि परम्परागत अभ्यासमै निर्भर रहेको अवस्थामा आधुनिक प्रविधिहरूको प्रयोग अपरिहार्य भइसकेको छ। यो ब्लगमा हामी नेपालको कृषि प्रणालीको ऐतिहासिक विकास, परम्परागत अभ्यास, वर्तमान अवस्थाको मूल्याङ्कन र भविष्यतर्फको सम्भावनाबारे विस्तृत चर्चा गर्नेछौं।

नेपाल कृषि प्रधान देश हो, जहाँ ६५% भन्दा बढी जनसंख्या कुनै न कुनै रूपमा कृषि पेशासँग संलग्न छ। विगतमा परम्परागत अन्नबाली (धान, गहुँ, मकै) मा बढी निर्भरता थियो भने पछिल्लो केही वर्षयता तरकारी खेतीतर्फ कृषकहरूको आकर्षण तीव्र गतिमा बढिरहेको छ। यसले मात्र खाद्य आपूर्ति पूर्ति गरिरहेको छैन, ग्रामीण जनजीवनको आम्दानीको स्रोत र स्वरोजगारको मार्ग पनि खोलिरहेको छ। तरकारी खेती अब केवल गुजारा चलाउने माध्यम होइन, व्यवसायिक रूपमा आम्दानी गर्ने बलियो क्षेत्र बन्दै गएको छ।

नेपाल एक कृषि प्रधान राष्ट्र हो जहाँको अधिकांश जनसंख्या कृषि व्यवसायमा आधारित छ। र, तीमध्ये धान खेती सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण र आधारभूत बालीको रूपमा स्थापित छ। धानले नेपालीको जीवनशैली, खानपान, अर्थतन्त्र र सामाजिक संरचनामा गहिरो प्रभाव पार्ने गर्दछ। तथापि, विगत केही दशकदेखि धान खेती विभिन्न समस्याहरूको चपेटामा परेको छ। जलवायु परिवर्तन, कृषकको पलायन, भूमि उपयोगमा परिवर्तन र प्रविधिको कमी जस्ता समस्याले गर्दा धान खेती संकटमा पर्न थालेको छ। यस्तो अवस्थामा समस्या समाधान गर्दै आधुनिक प्रविधिको उपयोगबाट धान खेतीलाई पुनः समृद्ध बनाउन सकिन्छ।

नेपाल कृषि प्रधान देश हो जहाँ जनसंख्याको ठूलो भाग प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा कृषिमा निर्भर छ। तर पछिल्ला केही दशकयता जलवायु परिवर्तनले नेपालको कृषि प्रणालीलाई गम्भीर रूपमा असर पुर्‍याइरहेको छ। खेतीपातीमा अनियमितता, उत्पादनमा गिरावट, बाली नास, जलस्रोतको सुक्खापन जस्ता समस्याहरूले कृषकहरू थप असुरक्षित बन्दै गएका छन्। आजको ब्लगमा हामी जलवायु परिवर्तन के हो, नेपालमा यसको अवस्था, कृषिमा पारेका असरहरू र समाधानका उपायहरूबारे विस्तृत रूपमा चर्चा गर्नेछौं।